Eeva Liukku: ‘Openbaar bestuur? Je maakt bizarre dingen mee!’

Rotterdam - In een stad als Rotterdam gebeuren voortdurend dingen die het daglicht niet kunnen verdragen. Naar die zaken gaan we op zoek. Naar onthullingen en schandalen van toen. En van nu. Deze week: Eeva Liukku.

Door Nico Haasbroek en Emile van de Velde

Wat is de meeste recente onthulling van Vers Beton die je te binnen schiet? 

“Vlak voor de verkiezingen hebben we over het woonbeleid geschreven. ‘De woning-goochelshow: zeven trucs die de gemeente Rotterdam uithaalt met bouwcijfers’. Misschien niet per se een onthulling maar als je alle trucs op een rij zet, zie je hoe er met de categorie sociale woningvoorraad gegoocheld kan worden. En hoe de wethouder er zijn eigen cijfers uitplukt om zijn beleid te verdedigen. Het lijkt soms alsof er een grote hoeveelheid sociale woningen is, maar vaak kun je die nauwelijks sociaal noemen. Door dat artikel kreeg je een beter zicht op de werkelijke cijfers. We hebben ook onderzoek gedaan naar de familie Van der Vorm (bekend van onder meer Droom en Daad en De Verre Bergen). We ontdekten dat ze via een eigen overleg direct konden adviseren aan het college over hun eigen projecten.”

Hoe gaat het met Vers Beton?

“In het begin deden we alles met vrijwilligers. Tegenwoordig kunnen we twee fulltimers (ikzelf en mijn collega Hilde Westerink) en een paar parttimers een salaris betalen. Er zijn nu bijna geen vrijwillige bijdrages meer, we spreken in overleg een geldbedrag voor een klus af. We verdienen geld met onder meer onze vacaturebank en projectsubsidies van bijvoorbeeld het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. En we hebben veel samenwerkingsverbanden, met OPEN Rotterdam bijvoorbeeld. We werken tegenwoordig ook met een betaalmuur. Alleen leden, ‘supporters’, kunnen alles lezen wat we publiceren. Dat was bij onze start nog niet gebruikelijk. Destijds was het nog de gewoonte om alles wat online staat als gratis te beschouwen. Dat is tegenwoordig anders, mensen zijn veel meer gewend om te betalen voor online journalistiek.”

Is er veel veranderd sinds de start in 2011?

“De eerste jaren hadden we vooral veel opiniestukken, veel columns. We vonden dat Rotterdam het verdiende om over na te denken. Kritisch en met diepgang. We wilden het debat op gang brengen. Dat is nog steeds zo, maar we zijn inhoudelijk wel veranderd. Geen debat meer om het debat, maar proberen met nieuwe feiten te komen. We hebben een onderzoeksredactie in het leven geroepen die zich wat langer op een onderwerp kan richten. En soms vind ik het eigenlijk ook wel leuk om gewoon op een journalistieke manier te werken.”

Noem eens een voorbeeld.

“Ik zat eens ergens in discussiepanel en toen vertelde een vrouw tegen me dat ze volgens de gemeente geen recht had op een hulphond. Ze had een Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS) door een jeugdtrauma en overal in Nederland had ze een hulphond van de overheid kunnen krijgen. Maar niet in Rotterdam. Dat vind ik het dan wel waard om uit te gaan zoeken. Dat heb ik toen aan een redacteur gegeven en dat verhaal is ook gepubliceerd.”

Maar veel onderzoeksjournalistiek dus tegenwoordig?

“Ja, we hebben nu projecten waarbij we mensen echt voor langere tijd op een onderwerp zetten. Er is een onderzoeksredactie met drie medewerkers. Soms halen we echt iets boven tafel. Maar soms is het ook al genoeg om van een onderwerp alles eens goed op een rijtje te zetten. Of om iets met een nieuwe kijk te beschrijven.”

‘Debat over Rotterdamwet kwam door ons weer op gang’

Kun je iets noemen dat jullie naar buiten brachten en daarna een vervolg heeft gekregen?

“Eind vorig jaar hebben we een overzicht gemaakt van wat vijftien jaar Rotterdamwet nu écht heeft opgeleverd. Dat bleek bijzonder weinig, behalve dat jonge mensen met een migratieachtergrond moeilijker aan een huis kunnen komen. Het debat over die wet is na onze publicatie weer op gang gekomen. Nu zijn steeds meer partijen voor volledige afschaffing van de Rotterdamwet, dat zou zomaar kunnen gebeuren Een ander voorbeeld is denk ik Feyenoord City geweest. Toen we op een rijtje hadden gezet wat er allemaal niet klopte aan de business case van het nieuwe stadion is dat debat gekanteld.”

Wat moet er nog onderzocht en onthuld worden in Rotterdam?

“Ha ha, ik ga natuurlijk niet vertellen wat we nog van plan zijn. Wel vind ik dat sommige sectoren echt heel moeilijk te doorgronden zijn. Wat er allemaal verkeerd gaat bij jeugdzorg bijvoorbeeld, soms is het zó ingewikkeld dat allemaal te ontrafelen. Het gaat ons ook nooit om één incident, of één schandaaltje, maar om zaken waar er structureel iets mis zit.”

Maken jullie veel gebruik van WOB-procedures (de wet openbaarheid van bestuur waarmee de overheid gevraagd kan worden bepaalde informatie openbaar te maken)?

“Steeds minder. Het duurt echt heel lang voordat je daar doorheen bent. Er gebeuren echt rare dingen, soms kun je gerust een jaar op antwoord wachten. We hebben er nu nog eentje lopen over die vrouw en die hulphond, maar dat zal nog wel even duren. Terwijl het om openbaarheid van bestuur gaat! Zo wisten we bijvoorbeeld dat er tijdens een geheime bijeenkomst in De Kuip overleg over drugsaanpak was geweest tussen de gemeentes Rotterdam en Antwerpen. We deden een WOB-verzoek en kregen na veel gedoe de stukken van de gemeente, met de helft zwartgelakt! Toen we bij de gemeente Antwerpen hetzelfde deden, kregen we gewoon wel meteen alles. Echt bizar. En het waren echt geen rare dingen die onleesbaar waren gemaakt...”

De verhalen waarvan in dit artikel voorbeelden worden genoemd, kun je nog nalezen op versbeton.nl.