‘De generatie van Frans Vogel heeft een begin gemaakt van de kleurplaat die Rotterdam heet’

Rotterdam - De Rotterdamse Bukowski, de enige echte stadsdichter van Nederland, kunstenaar, copywriter, fotomodel, dichter en voorbeeld van wijlen Jules Deelder: Frans Vogel. Donderdag 25 november zou voor de derde maal de prijs die naar hem vernoemd is uitgereikt worden. Dat gaat niet door. Maar een mooi eerbetoon aan Frans Vogel kan natuurlijk altijd in De Havenloods. 

Door Mark Boninsegna

De Frans Vogel Poëzieprijs is bestemd voor een jonge dichter die getuigt van verwantschap – bewust of onbewust – met Vogels dichterschap. De prijs gaat dit jaar naar Daniël Vis.

Zonder Frans, geen Jules zou je misschien wel kunnen zeggen. Deelder schreef zelfs een gedicht over hun eerste ontmoeting: Birdlore: Jij schrijft zeker ook gedichten?’ / waren de eerste woorden die / ik drie-en-twintig jaar geleden / op het Stadhuisplein / tot Frans Vogel richtte. 

Tja, stel je voor dat Rotterdam geen Jules Deelder had gehad. Dat zou ondenkbaar zijn. Dat hebben we dan toch aan die oude gabber Frans Vogel te danken. Alleen daarom zouden we hem eeuwig dankbaar moeten zijn. Het is jammer dat hij zijn eigen prijs nooit heeft kunnen meemaken; Frans Vogel overleed in 2016 op tachtigjarige leeftijd. Jules droeg op de begrafenis dan ook passend zijn ode Birdlore aan Frans voor.

Maar die dankbaarheid voor Frans Vogel, heeft de jongere generatie die ook? Hoe kijken zij naar het enfant terrible van de poëzie en de kunst van Rotterdam?

Daniël Dee

Oud-stadsdichter Daniël Dee kende Frans in het begin niet; hij wist wel wie het was, maar ontmoet had hij hem nog nooit. “Toen verscheen er rondom de eeuwwisseling in Vrij Nederland opeens een artikel over Frans Vogel. Dat had ik gelezen en wekte mijn interesse nog meer op. Een vriend van mij wist waar hij vaak uithing. Dat bleek kunstenaarscafé Gommers in Delfshaven te zijn. Wij zijn daar toen naartoe gegaan en hij was er gewoon! Ik durfde toen overigens niet met hem te praten, maar hij droeg wel poëzie voor. Wij vonden dat echt supertof. En alsof alles in het universum samen moest komen, werden we een paar dagen later door Ernest van de Kwast uitgenodigd om zelf voor te dragen in Gommers.”

Lees verder onder de foto.

Foto: Wim de Boek

Elfie Tromp

Voor dichter en schrijfster Elfie Tromp zag Frans Vogel voor het eerst op het Geen Daden Maar Woorden Festival: “Daar ging een documentaire over hem in première. Na de vertoning klom Frans het podium op met een plastic Bas van der Heijden-tas, met daarin zijn bundels. Ik geloof dat hij ongeveer tien minuten mocht voorlezen, maar hij trok er bundel na bundel uit en hij bleef maar doorgaan en doorgaan. Ze hebben hem bijna met een soort van haak van het podium moeten trekken.” 

“Ik was toen student op de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en daar deed ik de opleiding Writing for Performance. Daar had ik ook les van Cees van der Pluijm. Hij gaf de les formele poëzie. Voor mij was poëzie als een eiland ver weg waar je alleen naartoe mocht als je gestudeerd was en een enorm rijk vocabulaire had. Ik voelde me daar als nachtclubdanser en Rotterdammer best wel buitengesloten van die wereld. Tot het moment dat ik Frans Vogel zag. Toen dacht ik: Oh! Mag je hier over dichten en mag het grappig en hard zijn? Hij opende echt mijn ogen voor het plezier met het spelen met taal en daar ben ik hem tot de dag van vandaag toe dankbaar voor.”

Lees verder onder de foto.

Foto: Hansje de Reuver

Gyz La Rivière

Kunstenaar Gyz La Rivière, zag Frans voor het eerst goed bij een Late Night Talkshow van Passionate Magazine. “In mijn herinnering zat Frans op de eerste rij en kwam hij er gewoon als bezoeker. Als ik het me goed kan heugen ging het over een special van Passionate Magazine die in het teken stond van zijn grote vriend Cor Vaandrager. Kortom, Frans kwam Cor effe supporteren. Dit was tien jaar na Cor zijn dood. Ik vond dit erg bijzonder om te zien. Frans heeft weleens gezegd dat hij pas na het heengaan van Cor echt is gaan dichten. Alsof hij na de dood van Cor pas écht durfde. Frans z’n totale poëzie kan dan ook niet zonder al z’n reclamewerk. Dit betekent dat Frans al veel langer een dichter van formaat is geweest. Weet je, de generatie van Frans heeft een begin gemaakt met het inkleuren van de kleurplaat die Rotterdam heet.”

Mark Boninsegna

En ikzelf weet ook nog goed waar ik hem voor het eerst zag. Het was tijdens een poëzieavond over De Hef in galerieWind. Als jonge dichter mocht ik voor het eerst meedoen met grote jongens als Hans Sleutelaar, Rien Vroegindeweij, Jan Oudenaarden, Peter Bulthuis, Jana Beranová, Hans Wap en natuurlijk Frans Vogel. Frans kwam als laatste van iedereen binnen. Toen het autootje van zijn vriendin Hansje de Reuver voor kwam rijden voelde je de spanning in de galerie stijgen. Aan alles was duidelijk dat Frans nog op handen gedragen werd. Toen Frans mij zag staan en mijn shirt bekeek waarop stond: ‘You never met a…’, vroeg hij me wat er achter moest komen. Waarop ik me omdraaide en de tekst op de achterkant liet zien: ‘Motherfucker quite like me’. Frans lachte en kon de jeugdige bravoure wel waarderen. Sindsdien zagen we elkaar regelmatig en stonden we net als Daniël Dee nog een keer samen op het podium in Gommers. Voor de begrafenis was ik gevraagd om terwijl de kist zakte mijn havengedicht Port of Rotterdam voor te dragen. Iets wat ik met trots deed. Want, net als Jules, zouden wij zonder Frans Vogel niet zijn wat wij nu zijn.

De uitreiking van de Frans Vogel Poëzieprijs in restaurant JACK gaat komende week niet door vanwege de coronamaatregelen. Zodra er een nieuwe datum is, lees je dat uiteraard in deze krant of op dehavenloods.nl!