Na de gevechten op vliegveld Waalhaven kregen enkele tientallen gesneuvelde Nederlandse militairen een gemeenschappelijk graf ter plekke. Later zouden 51 stoffelijke resten worden overgebracht naar de Algemene Begraafplaats Crooswijk. Foto: uit K. Mallan, Als de dag van gisteren... Rotterdam 10-14 mei 1940 (Weesp 1985)
Na de gevechten op vliegveld Waalhaven kregen enkele tientallen gesneuvelde Nederlandse militairen een gemeenschappelijk graf ter plekke. Later zouden 51 stoffelijke resten worden overgebracht naar de Algemene Begraafplaats Crooswijk. Foto: uit K. Mallan, Als de dag van gisteren... Rotterdam 10-14 mei 1940 (Weesp 1985)

Geen gedenkteken voor de ‘vergeten’ strijd op 10 mei 1940 op vliegveld Waalhaven

Algemeen 2.847 keer gelezen

Rotterdam - Rotterdam mei 1940. Het eerste waaraan gedacht wordt is de strijd om de Maasbruggen en in het bijzonder die van de mariniers rond de Willemsbrug, en natuurlijk het Duitse bombardement op de stad op 14 mei 1940. Begrijpelijk en logisch. Ook de herdenkingen en monumenten in Rotterdam gaan vooral over de strijd in en om de stad, de burgerslachtoffers van het Duitse bombardement, het verzet in de oorlogsjaren en de deportaties van Joodse inwoners.

Door Peter Zoetmulder

Opvallend is dat de strijd in de meidagen van 1940 om het toenmalige vliegveld Waalhaven vrijwel in de vergetelheid is geraakt - afgezien van de jaarlijkse plechtigheid bij het militaire ereveld op begraafplaats Crooswijk, waarbij alle 110 in en om Rotterdam gesneuvelde militairen worden herdacht. Het snelle, pijnlijke verlies van het vliegveld op 10 mei aan de Duitse overvallers en de falende verdediging zijn hier mede debet aan. Feit echter blijft dat er bij de Duitse luchtaanvallen en gevechten op het vliegveld 51 Nederlandse militairen zijn gesneuveld! Opmerkelijk is dan ook dat er op het huidige bedrijventerrein Waalhaven-Zuid geen enkel monument is aan te treffen dat herinnert aan deze onfortuinlijke strijd.

Lees verder onder foto.

Het infobord van Port of Rotterdam over de haven; het vliegveld Waalhaven komt kort aan bod. Vanuit de gemeente is er op Waalhaven-Zuid niets te vinden over het destijds bekende vliegveld en/of de gesneuvelde Nederlandse militairen. Foto: Peter Zoetmulder

Ook vliegveld ‘onzichtbaar’
In die zin is het ook opvallend dat er op Waalhaven-Zuid geen officieel aandenken is aan het - in de periode 1920-1940 - befaamde vliegveld. Het enige wat eraan herinnert is een informatiepaneel aan Waalhaven Zuidzijde - van Port of Rotterdam - waarop met kleine foto’s en beknopte teksten de ontwikkeling van Waalhaven als haven wordt geschetst. Aan het vliegveld worden welgeteld één foto en vijf regels gewijd.
Verder is er alleen een vooral door particulier initiatief in 2016 tot stand gekomen plaquette aan de Anthony Fokkerweg. Hierop wordt de - op 10 mei 1940 - noodlottige luchtaanval van de RAF op de Duitsers op vliegveld Waalhaven herdacht, waarbij zeven Britten omkwamen.

Lees verder onder foto.

Vliegveld Waalhaven, voor de militarisering, gezien in westelijke richting. Rechts de haven. Foto: Sectie Luchtmachthistorie (uit: K. Mallan, Als de dag van gisteren...).

Waalhaven in mei 1940
Vliegveld (ook wel Vliegpark) Waalhaven was in 1940 de thuisbasis van 3 JaVA (JachtVliegtuigAfdeling), de met 11 Fokker G-1s uitgeruste eenheid van de Luchtvaartafdeling (LVA). Gelegen aan de toen grootste Rotterdamse haven werd het vliegveld verdedigd door het pas gearriveerde 3e Bataljon van het Regiment Jagers.
Twee van de drie compagnieën waren opgesteld buiten het vliegveld. Eén compagnie kon, samen met een compagnie mitrailleurs (MC) op het landingsterrein vuren. Bij het hoofdgebouw stonden nog twee lichte pantserwagens. De reserve bedroeg een man of tachtig. Handgranaten waren niet uitgereikt. Telefonische verbindingen ontbraken. Met het maken van gevechtsopstellingen was pas op 8 mei begonnen. Op 10 mei waren slechts één betonnen bunker en twee, kleinere kazematten beschikbaar voor de opstelling van de mitrailleurs.
Erger was dat Waalhaven aan drie kanten (noord, oost, zuid) door een meer dan twee meter hoge schutting werd omgeven. Buiten het vliegveld opgestelde troepen konden dus niet zien wat er op het vliegveld gebeurde en niet effectief ingrijpen. Voor de luchtverdediging waren onder andere drie pelotons luchtafweer beschikbaar. Mede door deze omstandigheden was de verdediging van het vliegveld al vrij snel een verloren zaak.

Lees verder onder foto.

Waalhaven als militair vliegveld (Vliegpark Waalhaven). Let op de langgerekte, hoge schuttingen. Illustratie: Maarten Swarts (uit K. Mallan, Als de dag van gisteren...).

Duitse aanval
Op 10 mei 1940 werd het vliegveld grotendeels door de Duitsers uitgeschakeld. Een bombardement in de vroegste uren van de inval vernietigde het merendeel van de gebouwen. Dit werd gevolgd door een Duitse parachutisten- en luchtlanding. Ju-52 transportvliegtuigen landden op het vliegveld, botsten op elkaar en werden door Nederlandse soldaten in brand geschoten.
Maar ook de Duitsers openden direct het vuur en de ene na de andere Nederlandse mitrailleurpost werd opgerold. Vaak na hevige strijd. De Nederlandse reserve-eenheid was echter bij het eerste bombardement al in paniek uit elkaar gestoven richting Rotterdam Zuid. Ook de bataljonscommandant vertrok spoedig in die richting. Van een gecoördineerd verdedigingsoptreden was geen sprake meer.
De strijd was dan ook snel gestreden. Van de circa 700 verdedigers werden er ongeveer 400 krijgsgevangen gemaakt. Aan Nederlandse zijde kwamen 51 manschappen om. Onder hen bevinden zich dertig Jagers, op een luitenant na allen dienstplichtigen. De andere gesneuvelden waren van de grondverdediging, luchtafweer en het grondpersoneel van het vliegveld.

Nadien maakten Nederlandse en Britse bombardementen het vliegveld nagenoeg onbruikbaar, hoewel het nog tot en met 12 mei werd gebruikt voor landingen door Duitse vliegtuigen.

Lees verder onder foto.

Zicht vanaf de huidige Waalhaven-Zuidzijde op de Waalhaven. Foto: Peter Zoetmulder

Het vliegveld, dat ten zuiden van de ’natte’ Waalhaven lag, is na de oorlog niet opnieuw opgebouwd en het gebied werd spoedig daarna tot het goederendistributiecentrum ‘Bedrijventerrein Waalhaven-Zuid’ ontwikkeld, waar aan de haven en/of aan het water gerelateerde bedrijven zijn gevestigd. Ook ligt er een rangeerterrein van de NS.

Lees verder onder foto.

Tegenwoordig bevindt zich aan de huidige Waalhaven Z-z (Zuidzijde) de achterkant van een soort loods/bedrijvencomplex; een langgerekte afscheiding precies daar waar een groot deel van de stevige hoge schutting stond die de verdediging van het vliegveld Waalhaven tegen de Duitsers juist zo heeft belemmerd. Foto’s: Peter Zoetmulder

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Het laatste nieuws

Uit de krant