Reportage: fietswrakken vissen uit de Rotterdamse wateren

Rotterdam - Dit stuk is via dehavenloods.nl ingezonden door Marcel Hobma. Voor zijn studie Journalistiek heeft hij een sfeerreportage over fietswrakken vissen op  Wereldwaterdag in Rotterdam.

Stichting Aquarius organiseerde donderdag voor de tiende keer een opruimactie om de Rotterdamse rivieren en havens van vuil te ontdoen. Ter gelegenheid van de Wereldwaterdag zijn de Rotte en de Schie opgeschoond en werden er verschillende fietswrakken uit de Rotterdamse binnenhavens gevist.

De eerste gevulde afvalzak lag al in de boot toen deze om half elf ’s ochtends onder de Lage Erfbrug door kwam gevaren. “Spring er maar in!” Grijnsde Erik van Loon, initiatiefnemer van de grote schoonmaak. Achter het roer van de RIB boot, die doorgaans wordt gebruikt om toeristen met een hoog tempo over de Maas te varen, stond ondernemer Frank en samen met vrijwilliger Momo was het gezelschap compleet. Terwijl de boot opzoek naar afval de Delfshaven Schie afvaart legt Erik uit dat hij nog een druk programma voor de boeg heeft. “Tot twee uur ’s middags gaan we de Schie en de Rotte schoonmaken, vervolgens gaan we fietsvissen en is er een dichtsessie over water. In de avond sluiten we af met een film en zo zijn we de hele dag wel twaalf uur bezig.”

Erik onderbreekt zijn verhaal wanneer de boot een hoek vlakbij de oude Van Nelle fabriek nadert. Tussen het bedrijfsterrein en het kanaal staat een ijzeren hek, waardoor de met afval afgezette rietkraag zich in een niemandsland bevind. “Niemand kan daarbij dus zal die hoek ook niet snel schoongemaakt worden.” Na een klein kwartiertje en twee gevulde afvalzakken kan de boot weer verder.

De boot is handig om naar afgelegen bevuilde plekken te manoeuvreren maar om de hele rivier schoon te maken zijn er meer handen nodig. Erik legt uit dat het niet altijd zo rustig is geweest. “2015 was het beste jaar, toen hadden we wel duizend mensen die meehielpen vanaf de kaden. We hadden 140 kilometer tussen Utrecht en Katwijk onderverdeeld in etappes. Elke etappe had zijn eigen ambassadeur met vrijwilligers waardoor we onder andere de Oude Rijn helemaal hebben schoongemaakt.” Dat juist de tiende editie zo’n lage opkomst heeft komt volgens Erik vanwege verschillende redenen. “Normaal ben ik taxichauffeur en moet ik rond deze tijd schoolkinderen ophalen. Daarnaast heb ik ook nog een boekwinkel waar heel veel aandacht naar toe gaat. Ik heb dus niet veel voorbereidingstijd gehad maar ik wilde dit toch graag blijven doen.”

“Ook qua financiële middelen zitten we niet erg ruim.” Vervolgt Erik. “Ik doe het uit eigen zak en gebruik geen subsidies van organisaties en bedrijven. Dit kost vaak veel te veel tijd en is niet praktisch, je moet dan eerst een hele organisatie opzetten en mensen aannemen en dat is best lastig.” Daarnaast heeft Erik tegenwoordig ook concurrentie. “Nieuwkomers zoals NederlandSchoon trekken hele hoge subsidies en hebben vergelijkbare acties waarbij mensen aan het water staan. Ze worden zoveel mogelijk gefinancierd door het bedrijfsleven en daardoor komen wij er moeilijk tussen.”

Op de terugweg breekt de zon door en het begint vrijwel direct warmer te worden. Vrijwilliger Momo schenkt een kop thee in. “Ik woon zelf ook aan het water en dan zie je veel rotzooi liggen maar je beseft niet hoeveel werk het is om dat er weer uit te halen. Het is een mooi initiatief en ik vind het leuk om er aan mee te doen. Het werk geeft voldoening maar lijkt helaas nooit op te houden. Eigenlijk zouden we een permanente oplossing moeten vinden.” Nog geen halfuur later wordt Momo’s vermoeden bevestigd. De Parksluis bij de Euromast ligt vol met plastic verpakkingen, tassen en andere troep terwijl de boot hier drie uur geleden nog langs is geweest. Desondanks wordt de bende met evenveel enthousiasme als net opgeruimd.

Erik vertelt dat de hoeveelheid afval in de rivieren niet gemonitord wordt dus dat onzeker is hoe lang ze schoon blijven na de opruimtoer. “In de Maas zal dit zeker niet heel lang duren. De rivier is zo’n duizend kilometer lang en loopt door verschillende steden en neemt dus heel veel troep mee. Als de rivieren na het smeltwater van de winter weer dalen, zoals nu, zie je dat de uiterwaarden achterblijven vol met afval. Bij kleinere rivieren zoals de Rotte en de Schie heb je daarom minder afval.” Volgens Erik is een groot deel van de troep ook nog eens onzichtbaar. “Onderwater ligt veel troep die je nooit te zien gaat krijgen. Vooral volgelopen blikjes en oud ijzer zoals fietswrakken kunnen jaren blijven liggen of langzaam richting de zee stromen.”

Na het terugvaren over de Maas en het weggooien van meer dan tien gevulde afvalzakken werd het tijd om met een kop koffie de Rotterdamse binnenhaven onder handen te nemen. Met een plons gooit Erik een paraplu anker in het Haringvliet. “We vissen naar fietsen die in het water zijn gevallen.” legt hij uit. Erik trekt het anker langs de kade over de bodem van de binnenhaven. Na een vals alarm waarbij het anker is blijven steken achter een kabel heeft hij tegenover de sociëteit van een studentengezelschap eindelijk beet. Door flink te trekken komen er modderige luchtbellen omhoog waarna er langzamerhand een fietswiel bovenwater verschijnt.

Eenmaal op het droge blijft de fiets nog een tijdje nadruipen. Wat er vervolgens met de fiets moet gebeuren ligt volgens Erik een beetje moeilijk. “Zodra je een fiets uit de gracht haalt is het niet de bedoeling dat je hem laat staan, dan zou je de openbare ruimte bevuilen en dat mag niet. Meenemen mag ook niet want dat zou diefstal zijn en de fietsen teruggooien is natuurlijk ook geen optie.” Nog geen twee fietsen en een druppelend dranghek later komen twee politieagenten de situatie bekijken. Erik weet zijn actie goed te verkopen en legt uit wat hij met de fietsen van plan is. “We laten ze staan en als ik vanavond thuis ben maak ik een melding bij de gemeente, die kan de fietsen op komen halen.” Dit lijkt de politie tevreden te stellen. Na nog een fiets en een tafel uit de binnenhaven gesleept te hebben houdt Erik het voor gezien.

Ondanks de lage opkomst van dit jaar verwacht Erik zeker terug te komen op Wereldwaterdag. “We begonnen de stichting in Rotterdam met het schoonmaken van de Schie en de Rotte. Daarna hebben we elk jaar andere rivieren in Nederland en zelfs in Duitsland schoongemaakt. Dit was heel leuk maar niet altijd even handig. Daarom gaan we ons vanaf nu focussen op Rotterdam en het evenement hier uitbouwen.”

(Door Marcel Hobma)